Kanun metnine göre, eğer bir kişi yanlışlıkla bir hata yapmış ve kamu görevlisi de bu durumdan yararlanarak menfaat sağlamışsa, bu da irtikap suçunu meydana getirir. Üç farklı yöntemle işlenebilen bir suç türü olarak kabul edilen irtikap; icbar, ikna veya mağdurun hatalı davranışından yararlanma yoluyla işlenebilir.
İrtikap, genel anlamda, kötü iş yapma, kötülük etme gibi eylemleri kapsar ve kamu görevlisinin bu tarz eylemler içinde bulunması durumunu ifade eder. Bu suçun amacı, devlet memurlarına yönelik toplumsal güven ve inancın korunması, aynı zamanda kamu görevlilerinin makamlarını kötüye kullanarak haksız menfaat sağlamalarının önüne geçmektir.
İrtikap suçuna ilişkin bir davada sanık olarak yargılanan kişi hakkında yakalama kararı çıkması da muhtemeldir. Tüm bu olumsuz durumlarla karşılaşmamak için uzman bir İstanbul avukat veya bir hukuk bürosundan destek alınması önerilmektedir.
İrtikap Suçunun Faili Olabilecek Kişiler
İrtikap suçu, yalnızca kamu görevlileri tarafından işlenebilir. "Özgü suç" olarak adlandırılan bu suç türü, belirli kişiler tarafından işlenebilen suçlardır. Kamu görevlisi tanımı, TCK'nın 6/1-c maddesinde, kamusal faaliyetin herhangi bir şekilde, doğrudan veya dolaylı olarak gerçekleştirilmesine katılan kişiler olarak açıklanmıştır. Kamu görevlisinin görevden ayrılması, işlenen suçun niteliğini değiştirmez.
İcbar (Zorlama) Suretiyle İrtikap Suçu
İcbar yoluyla irtikap, kamu görevlisinin görevinden kaynaklanan nüfuzu kötüye kullanarak, zorlama veya baskı yoluyla kendisine veya başkasına menfaat sağlanmasını gerektiren durumlardır. TCK'nın 250. maddesi bu durumu, kamu görevlisinin bir kimseyi, kendisine veya bir başkasına menfaat sağlamaya zorlaması olarak açıklar. Yargıtay 5. Ceza Dairesi, manevi bir baskı sonucu gerçekleşen bu suç türünü, kamu görevlisinin baskı uygulayarak, mağduru haksız menfaat sağlamaya ittiği durumlar olarak tanımlamıştır.
İkna Suretiyle İrtikap Suçu
İrtikap suçu, aynı zamanda kamu görevlisinin, görevinden doğan güveni kötüye kullanarak, hileli davranışlarla bir kimseyi kendisine veya bir başkasına menfaat sağlamaya veya bu yönde vaatte bulunmaya ikna etmesiyle de işlenebilir. Bu suç türünde, kamu görevlisinin mağduru yanıltma amacı taşıdığı ve mağdurun iradesini etkileyerek menfaat sağladığı durumlar söz konusudur.
Mağdurun Hatasından Faydalanarak İşlenen İrtikap Suçu
Eğer bir kamu görevlisi, mağdurun kendi başına yaptığı bir hatadan yararlanarak menfaat sağlarsa, bu da irtikap suçunu oluşturur. Bu durumda, kamu görevlisinin aktif bir eylemi söz konusu olmaksızın, mağdurun hatalı davranışından yararlanması ele alınır.
İrtikap Suçunun Cezası
İrtikap suçunun cezası, suçun işleniş biçimine göre değişiklik gösterir:
-
İcbar suretiyle işlenen suç için 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası,
-
İkna suretiyle işlenen suç için 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası,
-
Mağdurun hatasından faydalanarak işlenen suç için 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.
İrtikap Suçu Şikayete Tabi Bir Suç mudur?
İrtikap suçu, şikayete bağlı olmayıp, herhangi bir kişi veya yetkili merci tarafından ihbar edilmesiyle soruşturma başlatılabilir.
Denetim Görevinin İhmali Suretiyle İrtikap Suçu ve Cezası
Denetim görevini ihmali sonucu irtikap suçunun işlenmesine göz yuman kamu görevlileri, müşterek fail olarak kabul edilir ve aynı cezai sorumluluğa tabi tutulurlar.
İrtikap Suçunda Görevli Mahkeme ve Dava Zamanaşımı Süresi
İcbar ve ikna yoluyla işlenen irtikap suçları ağır ceza mahkemelerinde, mağdurun hatasından faydalanarak işlenen suçlar ise asliye ceza mahkemelerinde görülür. İrtikap suçları için 15 yıllık bir dava zamanaşımı süresi bulunmaktadır.
İrtikap Suçu İle Rüşvet Suçu Arasındaki Farklar
İrtikap ve rüşvet suçları arasında, menfaatin sağlanma amacı ve usulleri açısından önemli farklar bulunur. Rüşvet, haklı bir işin yapılması amacıyla menfaat sağlama durumunu içermezken, irtikap suçu, usul ve yasalara uygun bir işlem karşılığında oluşabilir.
TÜRKİYE
Sayfa başına git
